مشخصات چربی خون خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را بهتر از چاقی پیش بینی می کند

17دسامبر 2019 - با استفاده از lipidomics، تکنیکی که ترکیب لیپیدهای خون را در سطح مولکولی اندازه گیری می کند و یادگیری ماشین، محققان دانشگاه Lundدر سوئد، یک پروفایل چربی خون را شناسایی کرده اند که امکان ارزیابی خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را از چندین سال قبل از ابتلا به این بیماری، فراهم می کند. مشخصات لیپید خون همچنین می تواند با یک رژیم خاص و میزان فعالیت بدنی مرتبط باشد.

خون حاوی صدها مولکول مختلف چربی است که به انواع مختلف مانند کلسترول و تری گلیسیرید تقسیم می شوند.

دکتر Céline Fernandez، استادیار پزشکی مولکولی یکپارچه در دانشگاه لوند، که این تحقیق را با همکاری شرکت Lipotype، و زیرساختهای بیوانفورماتیک ملی سوئد(NBIS) انجام داده است، گفت: در مراقبت های بهداشتی، تنها کلسترول کل و تری گلیسیریدها اندازه گیری می شوند نه ترکیب دقیقی از انواع گروه های چربی. هر گروه از چربی ها از چندین مولکول تشکیل شده اند و در این مطالعه ما مشاهده نمودیم که داشتن مقدار بیشتری از نوعی خاص از مولکولهای چربی و داشتن مقدار کمتری از سایرین برای سلامتی بهتر است و این ترکیب به شیوه ی زندگی افراد بستگی دارد.

دکتر Christian Klose، رئیس بخش تحقیقات و توسعه در لیپوتیپ گفت: Lipidomicsعدم تعادل در متابولیسم لیپیدها را در سطح مولکولی به تفاوتهای فیزیولوژیکی مرتبط می کند و به ما در پیش بینی دیابت نوع 2 کمک می نماید.

این مطالعه شامل تجزیه و تحلیل 178 چربی موجود در خون در 3668 شرکت کننده ی سالم در مطالعه رژیم غذایی و سرطان Malmö بود. شرکت کنندگان به طور تصادفی به دو گروه مساوی بزرگ: A وB  تقسیم شدند. علاوه بر بررسی نمونه ی خون، در این مطالعه به اظهارات افراد شرکت کننده در مورد فعالیت بدنی و رژیم غذایی توجه شد. در پیگیری بیش از 20 ساله، در هر یک از دو گروه حدود 250 نفر مبتلا به دیابت نوع 2 شناسایی شدند.

محققان با استفاده از یادگیری ماشین توانستند بر اساس غلظت 77 مولکول لیپیدی، یک پروفایل لیپیدی را در گروه A شناسایی کنند که باخطر ابتلا به دیابت نوع 2 در مراحل بعدی زندگی این افراد ارتباط داشت. این پروفایل لیپید خون توانایی افتراق افرادی که به دیابت نوع 2 مبتلا می شوند را از افرادی که سالم می مانند، دارد. سپس این پروفایل را بر روی گروه B آزمایش کردند که قدرت افتراقی آن مورد تأیید قرار گرفت.

تجزیه و تحلیل خطر، بر اساس عوامل خطر شناخته شده (سن، جنس، وزن، قند خون، سیگار کشیدن و فشار خون) نیز انجام شد تا مشخص شود آیا پروفایل لیپیدی خون می تواند ارزیابی خطر را بهبود بخشد یا خیر. با افزودن مقادیر کلسترول و تری گلیسیرید، ارزیابی ریسک بهبود نیافت. اما هنگامی که محققان به جای آن، این پروفایل لیپیدی خاص را در تجزیه و تحلیل وارد کردند، پیش بینی خطر از نظر آماری بهبود قابل توجهی یافت.

علاوه بر این، مشخصات لیپیدی خون به خودی خود می تواند خطر ابتلا به دیابت نوع 2 را نسبت به چاقی، که مهمترین عامل خطر برای دیابت نوع 2 محسوب می شود، بهتر پیش بینی کند. دکتر فرناندز می گوید: این بدان معنا است که ما می توانیم ارزیابی بهتری از افرادی که در معرض خطر ابتلا به دیابت نوع 2 بر اساس این پروفایل لیپیدی داشته باشیم.

نیکولای اسکلوکوف، متخصص بیوانفورماتیک در NBIS گفت: این نتایج نشان می دهد که چگونه می توان از یادگیری ماشین، برای بهبود تشخیصهای بالینی استفاده کرد.

این یافته ها همچنین نشان داد که این پروفایل چربی خون می تواند با شیوه زندگی مرتبط باشد. هرچه شرکت کنندگان در اوقات فراغت ورزش بیشتری می کردند، میزان لیپیدهای مضر خون آنها کمتر بود. براساس این مطالعه، قهوه نیز با کاهش مقدار لیپیدهای مضر خون مرتبط بود. از طرف دیگر فرآورده های لبنی، نوشیدنی های شیرین قندی و گوشت فرآوری شده با مقادیر بیشتری از مشخصات چربی مضر خون مرتبط بودند.

دکتر فرناندز اظهار داشت، این امر نشان می دهد كه شما می توانید پروفایل لیپید خون خود را از طریق تغییر در شیوه زندگی تغییر داده و در نهایت خطر ابتلای خود را به دیابت نوع 2 تغییر دهید. با این حال، برای تأیید این موضوع، تحقیقات بیشتری لازم است.

یکی از نقاط قوت مطالعه ی اخیر این است که محققان می توانستند نتایج گروهA را در گروهB تکرار کنند و از این طریق نتایج را در افراد دیگر تأیید کنند. این امر از آنجایی امکان پذیر شد که در مطالعه رژیم غذایی و سرطانMalmö ، شرکت کنندگان زیادی حضور داشتند و تجزیه و تحلیل چربی خون در این مطالعه به دقت انجام شده بود.

دکتر فرناندز نتیجه گیری نمود که یك ضعف در مطالعه ی اخیر ما این است كه همه افراد موجود در این گروه کوهورت از یک کشور بودند. ما نمی دانیم كه این نتایج در یك گروه دیگر مثلاً در بخش دیگری از جهان چه خواهد بود.

دیابت نوع 2 یک بیماری با شروع تدریجی است. این بیماری علاوه بر عامل وراثتی، با عوامل شیوه زندگی مانند رژیم غذایی و ورزش کاملاً ارتباط دارد. عوامل خطر شناخته شده در دیابت نوع 2 : سن ، جنس، اضافه وزن، قند خون بالا، سیگار کشیدن و فشار خون بالا هستند.

طبق این مطالعه، این موارد میزان پروفایل چربی خون مرتبط با دیابت نوع 2 را کاهش می دهند:

•  فعالیت بدنی در اوقات فراغت، هرچه بیشتر بهتر.

•  قهوه

طبق این مطالعه، این موارد میزان پروفایل چربی خون مرتبط با دیابت نوع 2 را افزایش می دهند:

•  نوشیدنی های شیرین قندی

•  گوشت فرآوری شده

• محصولات لبنی

این موارد با پروفایل لیپید خون مرتبط نیستند:

•  ماهی

•  صدف

•  میوه

•  سبزیجات

منبع:

Céline Fernandez et al. Plasma Lipidome and Prediction of Type 2 Diabetes in the Population-Based Malmö Diet and Cancer Cohort, Diabetes Care (2019). DOI: 10.2337/dc19-1199

https://medicalxpress.com/news/2019-12-blood-lipid-profile-diabetes-obesity.html